آب‌بندها جزء قطعات جانبی هستند که در ساخت و سازها، برای جلوگیری از نشت مواد سیال و مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله از ساروج بتن تصمیم داریم در مورد انواع آب بند، کاربرد و مناسب‌ترین آنها صحبت می‌کنیم.

تعریف آب‌ بند

آب بند که به آن واتراستاپ (water stop) نیز گفته می‌شود، در حقیقت نوارهایی هستند که در محل درزهای سازه‌های بتنی برای ممانعت از نفوذ مایعات و آب نصب می‌شوند. تمام واتراستاپ‌ها آجدار هستند که این امر موجب افزایش چسبندگی آنها می‌شود.

انواع درزها

واتراستاپ‌ها دارای مد‌ل‌های گوناگونی هستند که با توجه به نوع درز باید از آب بند مناسب استفاده شود. انواع درزها عبارتند از:

درزهای ثابت

در این درزها آرماتور قطع نمی‌گردد و شامل دو نوع اجرایی (که بر اثر بتن ریزی ایجاد می‌شود) و ترک است.

درزهای حرکتی

در این نوع، درز بین قطعاتی که متحرک هستند، وجود دارد و شامل درزهای انبساط حرارتی، فرعی، ترکیبی و انقباضی هستند.

انواع آب بند براساس محل قرارگیری

• واتراستاپ یا آب بند روکار (درزهای انبساطی)
• واتراستاپ کفی (کف استخر)
• واتراستاپ میانی (درزهای اجرایی)

کاربرد واتراستاپ

بدون وجود آب بندها بسیاری از پروژه‌ها و ساخت و سازها دچار مشکل می‌شود. از مهم‌ترین کاربردهای واتراستاپ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پروژه‌های سدسازی
• فونداسیون ساختمان‌ها
• پایه‌های پل
• ساخت تونل
• مخزن نگهداری و ذخیره آب
• کف‌های بتنی و استخرهای آب
• کانال و تأسیسات آبی

انواع آب بند

آب بندها انواع مختلفی دارند که هر کدام خصوصیات و مشخصات خاصی دارند. در ادامه انواع واتراستاپ را نام می‌بریم.

واتراستاپ PVC

واتراستاپ پلیمری PVC برای انواع درز ثابت و متحرک که در سازه‌های عظیمی چون پل‌ها ایجاد می‌شود، به کار می‌رود. برای اتصال آنها اغلب از اتوی واتراستاپ استفاده می‌شود. به این صورت که دو سر آب بند را بعد از ذوب کردن به هم می‌چسبانند.

مشخصات آب بند پی‌وی‌سی:

• مقاومت کششی بسیار بالایی دارند.
• به وسیله حرارت و گرما جوش می‌خورند.
• از مواد غیر سمی ساخته شده‌اند.
• در برابر مواد اسیدی و قلیایی مقاومت بالایی دارند.
• بسیار انعطاف پذیر هستند.
• در صورت لزوم به صورت سرد یعنی به وسیله چسب نیز اتصال پیدا می‌کند.

واتراستاپ هیدروفیلیک

از واتراستاپ هیدروفیلی اغلب در درزهای اجرایی و درزهای بین بتن‌های قدیم و جدید استفاده می‌شود. این آب بند از پلیمرهایی با خاصیت بسیار بالا ساخته شده است که وقتی در تماس با آب قرار می‌گیرد، گسترش پیدا می‌کند و حجم آن چندین برابر مقدار اولیه می‌شود و به این صورت از نشت آب جلوگیری می‌کند. یکی از مهم‌ترین مزیت‌های واتراستاپ هیدروفیلی نسبت به نوع پی‌وی‌سی،کاهش درصد خطا در آنهاست که موجب شده بسیار پرکاربردتر باشد. این آب بندها قابلیت اتصال سرد و گرم را دارند و بسیار مقرون به صرفه هستند.

واتراستاپ پایه قیری

این سیستم به علت مقاومت شیمیایی بالا و خاصیت کشسانی زیاد، برای درزهای اجرایی و انبساطی سازه‌های پیش ساخته بسیار مناسب است. از این آب بند برای درزگیری تأسیسات آبی و کانال‌های انتقال آب استفاده می‌شود.

واتراستاپ تزریقی

از این نوع واتراستاپ برای درزهای اجرایی استفاده می‌شود که درزگیری به صورت صددرصد و کامل انجام می‌گیرد و راه ورود هرگونه مایعات سد می‌شود. از مهم‌ترین مزایای این روش، می‌توان به مقاومت بالای آن در برابر مواد شیمیایی، دوام بسیار و افزایش عمر مفید سازه اشاره کرد.

آب بند کامپوزیت

این روش که مقاومت بالایی دارد برای درزهای اجرایی و انبساطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آب بندها که در عرض‌های استاندارد 20 و 25 سانتی‌متر تولید می‌شوند، در صورت اجرای صحیح، تحمل جابه‌جایی‌های بسیار را نیز دارند.

فاکتورهای مؤثر برای انتخاب واتراستاپ

واتراستاپ‌ها اشکال متنوعی دارند، برای انتخاب مؤثرترین واتراستاپ باید عوامل متعددی توجه کرد که عبارت است از:

• اندازه درز ایجاد شده بررسی شود.
• نوع درز ثابت و متحرک و انواع آن تعیین گردد.
• ضخامت بتنی که آب بند باید در آنجا نصب شود، مشخص گردد.
• فشار هیدرواستاتیکی داخل سازه ارزیابی شود.
• محل قرارگیری واتراستاپ مشخص شود.

نکات اجرایی آب بند ها

زمان اجرای انواع واتراستاپ‌ها، نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرد.

• پیش از نصب آب بند در درجه اول، باید مکان مورد نظر از هرگونه آلودگی پاک شود و خشک باشد.
• اگر واتراستاپ داخل شبکه میلگردها قرار می‌گیرد، باید به نحوی اجرا شود که تردد و ریختن بتن، موجب جابه‌جایی آنها نشود.
• در هنگام اجرا باید دقت شود که آج واتراستاپ کج نگردد.
• برای واتراستاپ‌های پی‌وی‌سی فاصله بین نصب و بتن ریزی باید کوتاه باشد تا واتراستاپ در معرض نور خورشید قرار نگیرد.
• برای نصب واتراستاپ‌های هیدروفیلی بهتر است از چسب یا میخ بر روی سطح بتن استفاده شود.
• بعد از نصب واتراستاپ هیدروفیلی بلافاصله باید بتن ریزی انجام گیرد.

نکته ایمنی: در صورتی که برای نصب واتراستاپ از حرارت استفاده می‌شود، برای جلوگیری از استنشاق گازهای سمی، استفاده از ماسک توصیه می‌گردد.

برای نگهداری آب بند به چه مواردی باید توجه کرد؟

برای اینکه آب بند کیفیت و کارایی مطلوب را داشته باشد، باید در نگهداری آن موارد زیر را رعایت کرد.

• به شرایط انبارداری واتراستاپ‌ها باید توجه شود تا از رطوبت و تابش مستقیم نور خورشید در امان بمانند.
• تا حد ممکن از واتراستاپ پاره در پروژهه‌ها استفاده نشود یا حداقل مکان پارگی با هویه‌های مخصوص ترمیم گردد.
• در محل اجرای پروژه‌ها، واتراستاپ را بر روی زمین نباید گذاشت، بلکه بهتر است آنها را روی پالت قرار داد.
• رول‌های واتراستاپ نباید تاب برداشته باشد، در صورتی که رول باز شده و شکل ظاهری آن تغییر کرده، می‌توان با حرارت ملایم مجدداً آن را صاف نمود.

کلام پایانی

در این مقاله عنوان کردیم که آب بند ها شامل انواع گوناگونی از جمله واتراستاپ پی‌وی‌سی، هیدروفیلی، کامپوزیت، پایه قیری و تزریقی هستند. بسته به نوع و جایگاه درز می‌توان از مناسب‌ترین واتراستاپ استفاده نمود. همچنین نکات اجرایی واتراستاپ‌ها و شرایط نگهداری آنها بیان شد. برای اطلاعات بیشتر به سایت ساروج بتن مراجعه کنید و از تجربیات و مشاوره‌های کادر این مجموعه بهره‌مند شوید.